budowa geologiczna | morfologia | klimat | hydrografia | szata roślinna | fauna

Eligiusz Brzeźniak, Anna Czemerda, Piotr Garwol, Stefan Michalik

CHARAKTERYSTYKA PRZYRODNICZA PASMA RADZIEJOWEJ

Budowa geologiczna

W grupie górskiej Radziejowej, podobnie jak w całym Beskidzie Sądeckim, starsze podłoże geologiczne wykształciło się w postaci fliszu karpackiego, który budują utwory należące do serii magurskiej. Wchodzą one w skład największej w zachodnich Karpatach fliszowych jednostki strukturalnej - płaszczowiny magurskiej. W jej obrębie występują tutaj dwie strefy facjalne: strefa sądecka obejmująca północne fragmenty oraz strefa krynicka.

Utworami dominującymi przestrzennie na charakterstycznym obszarze są warstwy magurskie, które tworzą gruboławicowe, średnio- i gruboziarniste piaskowce. Ławice piaskowców rozdzielają niewielkiej miąższości wkładki mułowców, łupków mulastych lub łupków ilastych. Wiek warstw magurskich jest określany na środkowy-górny eocen (okres trzeciorzędu, era kenozoiczna). Środkowy eocen reprezentują cienkoławicowe piaskowce, mułowce i łupki ilaste (tzw. warstwy z Kowańca), podścielające warstwy magurskie. Do dolnego-środkowego eocenu zaliczane są warstwy z Piwnicznej, które tworzą gruboławicowe piaskowce, zlepieńce i żwirowce ilaste. Natomiast dolny eocen reprezentują warstwy beloweskie ukazujące się na powierzchni w rejonie Rytra. Są to cienkoławicowe piaskowce wapniste, przekładane mułowcami i łupkami ilastymi.

Piaskowce magurskie jako odporne na erozję mają charakter rzeźbotwórczy, tworząc najwyższe wzniesienie morfologiczne, w postaci twardzielcowych grzbietów. Są one najmłodszym ogniwem w sekwencji utworów płaszczowiny magurskiej, zachowanym w synklinach (wklęsłościach), gdzie pokrywa twardych skał została już zniszczona, rozwijają się doliny. Układ taki warunkuje inwersyjność rzeźby, zjawiska powszechnego na obszarze występowania płaszczowiny magurskiej.

Dna głównych dolin rzek Dunajca i Popradu, ograniczających pasmo Radziejowej od zachodu, północy i wschodu, są wypełnione czwartorzędowymi osadami fluwialnymi.

powrót

Morfologia

Pasmo Radziejowej ma kształt szerokiego wału, którego główny grzbiet ciągnie się od szczytu Cebulówki (741 m n.p.m.) nad Łąckiem przez Dzwonkówkę (983 m n.p.m.) do przełęczy Przysłop (870 m n.p.m.). Stąd linia grzbietowa tego pasma zorientowana jest równoleżnikowo i prowadzi przez szczyt Skałka (1161 m n.p.m.) do Wielkiej Przehyby (1193 m n.p.m.), a dalej na południowy - wschód przez Złomisty Wierch (1226 m n.p.m.), kulminację pasma – Radziejową (1262 m n.p.m.) i Wielki Rogacz (1182 m n.p.m.) w kierunku na Niemcową (1026 m n.p.m.) i Kordowiec (763 m n.p.m.). W Rytrze grzbiet główny schodzi do doliny Popradu.

Główne wzniesienia osi pasma Radziejowe tworzą punkty zwrotnikowe, z których rozgałęzia się szereg grzbietów górskich. Z Dzwonkówki odchodzi grzbiet Kotelnicy, z rejonu Przehyby ramię Skałki, Czeremchy, Kiczory i Starego Wierchu. Wielki Rogacz kieruje swe ramiona na przełęcz Obidza i dalej ku Eliaszówce i dolinie Popradu oraz przez Rusinowski Wierch ku dolinie Grajcarka. W efekcie wyrównane grzbiety tworzą platformę z różnymi układami przestrzennymi w kształcie wideł, rozrogów. Jedynie centralna część pasma Radziejowej jest nad nią podniesiona o 300 - 400 m.

Z punktu widzenia typologii rzeźby w krajobrazie Beskidu Sądeckiego dominuje typ rzeźby gór średnich, który charakteryzuje się deniwelacjami w granicach 400 - 800 m i stromymi (25 - 40) stokami. Duże nachylenie stoków, wąskie grzbiety powstałe na przecięciu zboczy, wąskie dna dolin wciosowych o niewyrównanym spadku, wodospady, wskazują na młodość tutejszego krajobrazu. Istotną rolę w tym względzie odgrywają ruchy masowe, o których świadczą dobrze zachowane elementy rzeźby osuwiskowej. Występują one głównie w strefie kontaktów skał piaskowcowych i plastycznych łupków niepodatnych na te procesy. Do najbardziej znanych w paśmie Radziejowej tego typu form morfologicznych należą osuwiska w rezerwacie Baniska, Wietrzne Dziury oraz złomowisko skalne wokół legendarnego „Kamienia św. Kingi”, zlokalizowane na stokach Skałki (1168 m n.p.m.).

powrót

Klimat

Zróżnicowanie klimatyczne pasma Radziejowej jest związane – podobnie jak w całych Karpatach – z urozmaiceniem morfometrycznym. Efektem rozpiętości pionowej sięgającej tutaj 900 m, jest piętrowy układ stosunków klimatycznych, reprezentowany przez trzy jednostki. Piętro umiarkowanie ciepłe sięga do wysokości 600-650 m n.p.m., odpowiadającej izotermie roku 6C . Górną granicę piętra umiarkowanie chłodnego wyznacza średnia roczna temperatura 4C, związana z wysokością 1100 m n.p.m. Powyżej występuje piętro chłodne.

Średnia roczna temperatura maksymalna w grzbietowych partiach Radziejowej wynosi około 6C i jest o 6C niższa niż u wylotu doliny Roztoki. Najwyższe notowane maksima przekroczyły tutaj 30C, na szczycie Radziejowej wynosiły około 26C. Oznacza to, że dni gorące (tmax 25C) występują w całym profilu pionowym pasma Radziejowej, z podobieństwem 20% w dolnych partiach i niespełna 1% na wierzchowinie. Pojawiają się one tylko w sezonie ogólnorekreacyjnym (tdob 5C), który trwa od 225 dni w najniższych położeniach do około 160 dni w partiach szczytowej części Radziejowej. W znacznie mniejszym zakresie (około 2C) zmienia się średnia roczna temperatura minimalna powietrza. Dzięki zjawiskom inwersji termicznej we wklęsłych formach terenu jej wartość w rejonie Rytra wynosi około 3C. Poniżej 500 m n.p.m. absolutne minima temperatury są niższe od -30C, a w wyższych partiach gór nie przekraczają -25C. Takie spadki temperatury występują w sezonie zimowym (tdob 0C), który wydłuża się tutaj z wysokością od 80 do 150 dni. Dla tego okresu typowe są dni z mrozem (tmax 0C), których frekwencja rośnie w miarę przesuwania się w kierunku wyższych partii gór, od 10% do ponad 25%.

Wielkości te świadczą o zmiennej intensywności biologicznej termicznych charakterystyk klimatu. Bodźcowym oddziaływaniem na organizm człowieka odznaczają się także warunki cyrkulacyjne, wiatr, usłonecznienie i opady atmosferyczne.

W Beskidzie Sądeckim sytuacje wyżowe stanowią 46% wszystkich sytuacji w ciągu roku. Wyże atmosferyczne dominują w sierpniu (61,3%), najmniejszy udział mają w kwietniu i lutym (34,4%). Fronty atmosferyczne notowane są średnio przez 40,5% dni w roku. Maksimum ich występowania przypada na luty, minimum na sierpień. Najczęściej są to fronty chłodne (15%), ciepłe stanowią 9% dni, a okluzji 5% dni w roku.

Układ głównych form morfologicznych powoduje, że wiatry dolne wieją przede wszystkim z kierunków od S do NW. Większość z nich należy do ciepłych wiatrów typu fenowego. Lokalnie nazywają się one wiatrami ryterskimi, a najczęściej występują w okresie zimy i wiosny. Wiatry te oddziaływują szczególnie niekorzystnie na osoby z chorobami układu krążenia i układu oddechowego.

Beskid Sądecki charakteryzuje się korzystnymi warunkami solarnymi. Latem tarcza słoneczna jest widoczna średnio przez 6,6-6,2 godz. dziennie, w zimie przeciętnie przez około 2,0 godz.

W paśmie Radziejowej największą ilość opadów w ciągu roku otrzymują partie wierzchowinowe (1100 mm); w rejonie Rytra sumy te są niewiele wyższe od 800 mm. Najbardziej obfite w opady są miesiące letnie (czerwiec-sierpień) z maksimum w czerwcu, kiedy sumy miesięczne wzrastają do ponad 100 mm. Okres od maja do lipca charakteryzuje się największą częstotliwością (ponad 50%) dni z opadem dobowym >0,1 mm, których w roku, w tej części Beskidu Sądeckiego, jest przeciętnie 141-178. Średnia roczna liczba dni z opadem >10,0 mm wynosi 19-31.

Dla turystyki zimowej najbardziej istotne są opady w postaci śniegu, a przede wszystkim pokrywa śnieżna. W zachodniej części Beskidu Sądeckiego, średnie daty pojawienia się pokrywy śnieżnej przypadają na III dekadę października. Powyżej 1000 m n.p.m. utrzymuje się ona od I dekady października. Średnie daty jej zanikania postępują od najniżej położonych obszarów w kierunku wyższych wysokości i przypadają na ostatnie dni marca i I dekadę kwietnia. W rezultacie średnia roczna liczba dni z pokrywą śnieżną zmienia się w granicach 63-145.

powrót

Hydrografia

Podstawowym elementem hydrografii pasma Radziejowej jest bogactwo zjawisk wodnych, będących konsekwencją rzeźby i budowy geologicznej oraz stosunków klimatycznych. System wód powierzchniowych tej części Beskidu Sądeckiego tworzą rzeki, potoki i cieki górskie należące do dorzecza Dunajca i jego prawobrzeżnych dopływów, z których Poprad odwadnia część wschodnią pasma, a Grajcarek (zwany także Ruskim Potokiem) część południową. Ważniejsze prawe dopływy Grajcarka: Stary, Sielski, Sopotnicki mają swe źródła pod szczytem Radziejowej. Głównym lewobrzeżnym dopływem Popradu jest Wielka Roztoka (łącznie z Małą Roztoką), która bierze swój początek pod Radziejową i Wielkim Rogaczem. Sieć rzeczna tego obszaru, podobnie jak w całych Beskidach, charakteryzuje się dużą gęstoúciŕ, sićgajŕcŕ 4 km/km˛.

Rzeki i potoki górskie odwadniające pasma Radziejowej charakteryzują się dużymi spadkami sięgającymi nawet 130‰ oraz wahaniami stanów wody, które związane są z e zmiennością opadów atmosferycznych. Na Dunajcu w Nowym Sączu, współczynnik nieregularności przepływu, czyli stosunek przepływu maksymalnego do minimalnego wynosi 450, a na Popradzie w Starym Sączu sięga 400. Najwyższe stany wody występują wiosną i latem. Pierwsze są wynikiem tajania pokrywy śnieżnej, drugie, intensywnych o tej porze opadów deszczowych.

Rzeźba osuwiskowa sprzyja tworzeniu się naturalnych małych zbiorników wód powierzchniowych. W centralnej części pasma Radziejowej, położonej pomiędzy Radziejową a Przehybą, najbardziej znane jest jeziorko na polanie Stawy.

Urozmaicenie morfologiczne wyrażone gęstą siecią dolin ułatwia drenaż poziomów wodonośnych i powoduje, że obszar ten cechuje bogactwo naturalnych wypływów na powierzchnię terenu. Ich gęstość waha sić tutaj w granicach 7 - 12 ęródeů / km˛. Niektóre z nich ,zwłaszcza w obrębie osuwisk i lejów źródłowych, mają charakter můak. Bogactwo hydrologiczne podkreślają zasoby wód mineralnych. Są to głównie szczawy, których zasięg występowania obejmuje południowy skłon pasma Radziejowej. Lokalnie pojawiają się wody siarczkowe, reprezentowane przez "űródło Hrabiny", usytuowane na lewym zboczu doliny Wielkiej Roztoki. Obfitość surowca wód mineralnych spowodowała, że południowe krańce pasma Radziejowej stanowią rejon uzdrowiskowy. Żadna z miejscowości położonych w środkowej części polskiego odcinka doliny Popradu nie ma statusu uzdrowiska, a jedynie Rytro pełni rolę wsi letniskowej.

powrót

Szata roślinna

Zlewnia Wielkiej i Małej Roztoki charakteryzuje się stosunkowo dobrze zachowaną szatą roślinną. Surowy klimat północnych stoków pasma Radziejowej i duże nachylenie terenu skutecznie ograniczały zasięg osadnictwa i wyrębu lasów pod pola uprawne. Znacznym zniszczeniom uległa szata leśna jedynie w piętrze pogórza sięgającego po 550 m n.p.m. Obecnie lasy pozostały tu na stromych zboczach i w otoczeniu wąwozów. Są to przeważnie drzewostany zniekształcone z dużym udziałem świerka, trafiają się większe powierzchnie lasów jodłowych, natomiast typowych grądów z dębami, grabem i lipą, jest bardzo niewiele. Nad potokami zachowały się wąskie, często poprzerywane smugi olszyn. Jedynie szerokim grzbietem Kordowca pola uprawne dotarły aż po 1000 m n.p.m. Jednakże w wyniku wycofywania się rolnictwa z wysokich położeń górskich wiele z tych pól zarosło już brzozowymi zagajnikami, kępami drzew i krzewów, które stanowią typowy i bardzo malowniczy element krajobrazu kulturowego w piętrze pogórza. Dla tego piętra charakterystyczne są także fragmenty suchych łąk i murawek z roślinami ciepłolubnymi. Zajmują one przydrożne i śródpolne skarpy oraz silnie nasłonecznione fragmenty zboczy o wystawie południowej i południowo - wschodniej. We wnętrzu dolin, w niedostępnych terenach źródłowych, zachował się zwarty kompleks lasów reglowych z małymi jedynie polanami. Jakkolwiek duża część drzewostanów została przerąbana i sztucznie zwiększono udział świerka, to jednak przeważają tu lasy naturalne, w wielu miejscach zachowały się starodrzewia prastarej karpackiej puszczy. Jeden z takich prastarych puszczańskich starodrzewów objęty jest ochroną w rezerwacie Baniska.

Lasy piętra dolnoreglowego, sięgające od 550 do 1100 m n.p.m. wykazują duże zróżnicowanie. Nad potokami w niższej strefie dolnoreglowej występują smugi olszyny karpackiej. Dolne części zboczy, szczególnie w cienistych dolinach, zajmują często żyzne lasy jodłowe z mezofilnym wielogatunkowym runem. Acidofilne jedliny spotyka się na omawianym terenie bardzo rzadko.

Na szczególnie cienistych, wilgotnych i chłodnych zboczach, zwykle na głazowiskach u podnóży urwisk skalnych zachowały się płaty jaworzyny górskiej. W drzewostanach obok jawora charakterystyczny jest udział jesiona i domieszka wiązu górskiego. W runie masowo występuje wysoka, pięknie wiosną kwitnąca, miesiącznica trwała.

Głównym typem lasu dolnoreglowego są buczyny, które w zależności od warunków siedliskowych tworzą dwa odrębne zbiorowiska. Na zboczach cienistych, o wilgotnych i zasobnych w składniki pokarmowe glebach, rozwija się żyzna buczyna górska, zwana też buczyną karpacką. W bujnym wielogatunkowym runie tego zbiorowiska leśnego najbardziej charakterystyczne są: żywiec gruczołowaty, którego fioletowe kwiaty tworzą wczesną wiosną rozległe kobierce oraz żywokost sercowaty i paprotnik Brauna. W źródłowych obszarach potoków często spotykamy szczególnie żyzną postać buczyny karpackiej z miesiącznicą trwałą, natomiast na bardzo stromych i kamienistych stokach o ekspozycji północnej wykształca się paprociowa postać tego zbiorowiska. Suche grzbiety górskie i silnie nasłonecznione zbocza o płytkich, skalistych i ubogich glebach, porasta kwaśna buczyna górska, odznaczająca się mniej dorodnym, niższym drzewostanem. Runo jest tu niekiedy bardzo słabo wykształcone, jednak nawet tam gdzie pokrywa prawie całe dno lasu składa się z niewielu acidofilnych gatunków, głównie kosmatki gajowej, borówki czarnej i trzcinnika leśnego.

Obok wymienionych zbiorowisk leśnych dla regla dolnego charakterystyczne są łąki mietlicowo - mieczykowe na śródleśnych polanach, odznaczające się bogactwem pięknie kwitnących gatunków.

PIĘTRA KLIMATYCZNE i ZBIOROWISKA LEŚNE

Od wysokości 1100 m n.p.m. aż po najwyższe wzniesienia pasma Radziejowej rozciąga się piętro regla górnego. Panuje tu bór świerkowy o stosunkowo ubogim składzie gatunkowym. Monotonię świerkowych drzewostanów urozmaicają jedynie miejscami grupy lub pojedyncze okazy jarzębiny. Bardziej zróżnicowana jest roślinność runa. W miejscach wilgotnych panują okazałe paprocie – wietlica alpejska i narecznica szerokolistna. Na suchych grzbietach i zboczach przeważa borówka czarna i trzcinniki. Nad źródłami i ciekami wodnymi można spotkać pośród borów małe płaty kwiecistych ziołoroślin z modrzykiem górskim, omiegiem górskim, ciemiężycą zieloną i innymi okazałymi bylinami. Polany w piętrze górnoreglowym porastają zwykle ubogie łąki z bliźniczką i borówczyska, wśród których spotyka się szereg rzadkich roślin wysokgórskich. W zlewni wielkiej i Małej Roztoki zachowała się bobata i urozmaicona flora typowa dla pięter leśnych Karpat Zachodnich. Dominują tu pospolite gatunki drzew (buk, świerk, jodła, jawor i inne) oraz roślin zielonych runa leśnego (np.:szczawik zajęczy marzanka wonna, gajowiec żółty, trzcinnik leśny, borówka czarna, kosmatka gajowa). Większość tych gatunków poprzez swe masowe występowanie nadaje ogólny wygląd szacie roślinnej, ponieważ spotykamy je na każdym kroku. Nie decydują one jednak o wartości ani o swoistym charakterze flory omawianego terenu. Najbardziej charakterystyczne dla flory dolin Wielkiej i Małej Roztoki są przede wszystkim gatunki górskie oraz rzadkie w skali kraju.

Na szczególną uwagę zasługują wysokogórskie (alpejskie i subalpejskie) mające swoje centrum występowania w wielkich masywach górskich (np. Tatr, Babiej Góry, Pilska) ponad górną granicą lasu. Na omawianym terenie, podobnie jak i w całym Beskidzie Sądeckim pojawiają się one rzadko na szczególnych siedliskach i stanowią dużą osobliwość przyrodniczą. Wybitnie światłolubna flora alpejska ma jedynie kilku przedstawicieli spotykanych na najwyżej położonych polanach w paśmie Radziejowej. Należą tu prosiecznik jednogłówkowy, pięciornik złoty, kulik górski i niepozorna trawa tymotka alpejska. Gatunki subalpejskie są liczniejsze. Występują głównie nad ciekami wodnymi, źródłami i potokami, gdzie wchodzą w skład zbiorowisk ziołoroślowych. Ich przykładami są okazałe piękne kwitnące byliny: omieg górski, Miłosna górska, modrzyk górski, ciemiężyca zielona i inne. Część gatunków subalpejskich, jak na przykład wysoka trawa wiechlina Chaixa o spłaszczonych łodygach, pępawa wielkokwiatowa i biało kwitnący jaskier platanolistny, najczęściej rosną na wysoko położonych polanach. Najliczniejsza jest grupa górskich gatunków reglowych, występujących w piętrach leśnych Karpat. Należą tu powszechnie znane drzewa: świerk, jodła, jawor i olsza szara. Krzewy reprezentuje bez koralowy o czerwonych owocach, natomiast rośliny zielone bardzo duża grupa gatunków runa buczyny karpackiej (np., żywiec gruczołowaty, żywokost sercowaty, miesiącznica trwała, przetacznik górski), olszyn nadpotokowych (np.: szałwia lepka), czy borów świerkowych (np.: podbiałek alpejski, kosmatka leśna, liczydło górskie).

Przeciwieństwem wymagającym zimnego klimatu roślin górskich są gatunki ciepłolubne reprezentujące południowy i południowo - wschodni element geograficzny we florze omawianego terenu. Są one bardzo nieliczne i występują na silnie nasłonecznionych siedliskach w obrębie piętra pogórza. Należy tu np. koniczyna pannońska o białożółtych kwiatach spotykana na grzbiecie Kordowca.

W zlewni Wielkiej i Małej Roztoki występuje około 30 gatunków roślin kwiatowych podlegających w naszym kraju ochronie prawnej. Są to przeważnie gatunki kwitnące, nagminnie niszczone wskutek zrywania do bukietów. Należy tu częste w cienistych wąwozach parzydło leśne, czerwono kwitnący na polanie mieczyk dachówkowaty, znane i powszechnie naśladowane w góralskim zdobnictwie - dziewięćsił bezłodygowy oraz lilia złotogłów, czy wreszcie przenoszone ngminnie do przydomowych ogródków kwiatowych – śnieżyczka przebiśnieg i wawrzynek wilczełyko. Bardzo dużą grupę gatunków chronionych tworzą przedstawiciele rodziny storczykowatych. Niektóre z nich, jak np. kruszczyk błotny są już bardzo rzadkie i zaliczane do kategorii roślin wymierających. Inne, jak np. gółka długoostrogowa, storczyk szerokolistny, storczyk plamisty i kruszczyk szerokolistny są jeszcze liczne na polanach i w lasach pasma Radziejowej. Wszystkie rośliny objęte ochroną prawną, i te rzadkie i te jeszcze obecnie częste, wymagają naszej stałej opieki. W przeciwnym wypadku wcześniej czy później grozi im zagłada.

powrót

Fauna

Fauna doliny Wielkiej i Małej Roztoki jest typowa dla piętra lasów reglowych Karpat Zachodnich. Jedynie w najniższych położeniach w sąsiedztwie Rytra występują gatunki związane z piętrem pogórza. Wśród fauny dominują gatunki szeroko rozpowszechnione zarówno w górach jak i na niżu. Zwierzęta typowo górskie, związane w swym występowaniu wyłącznie lub głównie z obszarami gór, są mniej liczne ale bardziej charakterystyczne dla omawianych dolin.

Szeroko rozumiany element górski najliczniejszy jest wśród drobnych zwierząt bezkręgowych. Należą tu ślimaki (np.: pomrów błękitny i źródlarka karpacka), robaki (np. wypławek alpejski); chrząszcze - reprezentowane przez liczne gatunki górskich biegaczy, ryjkowców i kózek; motyle i przedstawiciele innych grup. Z górskich płazów często spotykana jest salamandra plamista. Rzadsze są traszka karpacka i kumak górski. W zimnych wodach potoków żyje przedstawiciel górskich gatunków ryb - pstrąg potokowy. Do tego elementu zaliczana jest także strzebla potokowa i głowacz białopłetwy. Przedstawicieli fauny górskiej stwierdzono także wśród ptaków. Są to dwa gatunki związane ze środowiskiem potoków - pluszcz i pliszka górska oraz ptaki zaliczane do elementu borealno - górskiego takie jak drozd obrożny, orzechówka i dzięcioł trójpalczasty, zamieszkujące górnoreglowe bory w paśmie Radziejowej. Na najwyżej położonych halach niekiedy obserwowany jest wysokogórski płochacz halny, zalatujący sporadycznie w te okolice.

Główną rolę w faunie omawianych dolin odgrywają zwierzęta leśne, niejednokrotnie typowe dla naturalnych starodrzewów o charakterze puszczańskim.

Z grupy ssaków, których stwierdzono tu około 18 gatunków, od czasu do czasu pojawia się w matecznikach leśnych pod Radziejową największy z naszych drapieżników - niedźwiedź brunatny. Częściej obserwowany jest wilk, natomiast lis należy do gatunków dość licznych. Z innych dużych drapieżników leśnych stwierdzono występowanie rysia, który jest dość częsty, gdyż jego populacja w całym Beskidzie Sądeckim szacowana jest na około 20 - 30 par. Zapewne występuje tu także żbik, jest on jednak znacznie rzadszy od rysia. Populacja borsuka w obrębie północnych stoków Radziejowej oceniana jest na kilka par. Nieco liczniejsza jest kuna leśna.

Wśród ssaków kopytnych charakterystycznych dla lasów górskich w wyższych partiach dolin, jest pospolity na omawianym terenie jeleń karpacki. Sarna jest natomiast bardziej związana z terenami niżej położonymi. Trzecim przedstawicielem ssaków kopytnych jest dzik.

Gryzonie reprezentowane są przez pospolitą wiewiórkę występującą w odmianie rudej i czarnej. Rzadsza jest popielica zamieszkująca dziuplaste starodrzewia bukowe.

Fauna ptaków zlewni Wielkiej i Małej Roztoki liczy ponad 60 gatunków. Są to przeważnie ptaki leśne typowe dla lasów reglowych, jak np.: zięba, świergotek drzewny, świstunka leśna, pokrzywka czarnołbista, sikora bogatka, sikorka modra, kowalik, pełzacz leśny, drozd śpiewak, dzięcioł czarny, dzięcioł pstry duży i wiele innych. Gatunki typowe dla środowisk otwartych, jak np.: gąsiorek, pokląskwa, pokrzewka cierniówka, spotykane są głównie u wylotu doliny koło Rytra. Z ptaków drapieżnych pospolity jest myszołów zwyczajny i kruk, często spotyka się pustułkę, natomiast do gatunków rzadkich należą: jastrząb, kobuz, puszczyk zwyczajny, a przede wszystkim puchacz gnieżdżący się podobno w puszczańskich starodrzewach rezerwatu Baniska. Z innych rzadszych gatunków ptaków wymienić można bociana czarnego, a przede wszystkim największego przedstawiciela naszych kuraków leśnych, głuszca zamieszkującego górnoreglowe bory świerkowe pasma Radziejowej.

powrót